Veraset İlamı: Mirasçılık Haklarınızı Güvence Altına Alın!

Veraset ilamı, bir kişinin vefatı üzerine mirasçılarının yasal olarak haklarını talep etmelerini sağlayan resmi bir belgedir. Bu belge, mirasçıların mal varlığını devralmaları ve mirasla ilgili işlemleri gerçekleştirebilmeleri için gereklidir. Özellikle tenkis davası ve izale-i şüyu davalarında bu belge gereklidir.  

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun ilk halinde veraset ilamı (mirasçılık belgesi) verme yetkisi yalnızca sulh hukuk mahkemesine tanınmaktaydı. Ancak 14 Nisan 2011 tarihinde yürürlüğe giren 6217 sayılı Kanun’un 19/f.1 maddesi ile bu yetki noterliklere de verilmiştir.

Veraset ilamıyla ilgili detayları öğrenmek ve bu süreci başlatmak için makalemizi adım adım inceleyelim.

Veraset İlamı Nedir?

Veraset ilamı, bir diğer adıyla mirasçılık belgesi, bir kişinin ölümü üzerine, mirasçılarının yasal haklarını kanıtlamalarını sağlayan bir resmî belgedir. Bu belge, mirasçıların mahkeme kararı ile mirası devralmalarını sağlar. Ayrıca, mirasçıların banka hesaplarına erişim, tapu devri ve diğer mirasla ilgili işlemleri gerçekleştirebilmeleri için gerekli bir belgedir.

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) olmaksızın miras intikal işlemleri yapılamaz. Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) düzenlenmesinin amacı, terekede hak sahibi mirasçıların hukuki durumlarını belirlemektir. Böylece, mirasçıların tereke üzerinde zilyetliği sağlanmakta yahut tasarruf imkânı tanınmaktadır.

Veraset İlamı Nasıl Alınır?

Veraset ilamı almak için ilk adım, mirasçıların bulundukları yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesine başvurmaktır. Mahkemeye başvuruda bulunmak için, mirasçıların ölümüne dair gerekli belgelerle birlikte başvuru yapmaları gerekmektedir. Bu belgeler arasında ölüm belgesi, mirasçıların kimlik belgeleri ve varsa vasiyetname yer almaktadır.

Veraset İlamı Nereden Alınır?

TMK m. 598 hükmü ile veraset ilamı (mirasçılık belgesi) sulh hukuk mahkemeleri veya noterliklerden alınır. Veraset ilamı başvurusu, mirasçıların ikamet ettikleri yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesine yapılır. Başvuru sürecinde, mahkeme gerekli belgeleri inceleyerek bir karar verir ve veraset ilamını düzenler.

Veraset İlamı İçin Gerekli Belgeler

Noterden Talep

Mirasçı tarafından gerekli belgelerin noterliğe ibrazı ile notere başvurulması suretiyle veraset ilamı alınabilir. Bazı hallerde Noterlik Kanunu noterlerin veraset ilamı verme yetkisi sınırlandırılır. Bu hallerde mirasçı mutlaka sulh hukuk mahkemesine başvurmalıdır:

-        Noter tarafından muris ve mirasçı arasındaki soy bağının tespit edilemediği hallerde,

-        Nüfus kayıtlarının yeterli açıklıkta olmadığı hallerde,

-        Muris tarafından düzenlenmiş bir vasiyetname bulunduğu hallerde,

-        Başvuran kişinin ya da mirasçılardan en az birinin yabancı olduğu hallerde.

Veraset ilamı almak için gerekli belgeler arasında şunlar yer alır:

-        Ölüm Belgesi: Kişinin ölümünü resmi olarak belgeleyen bir belge.

-        Kimlik Belgesi: Mirasçıların kimliklerini kanıtlayan belgeler.

-        Vasiyetname (varsa): Ölen kişinin vasiyetnamesi, mirasın paylaşımına dair önemli bilgiler içerebilir.

Ölümden Kaç Gün Sonra Veraset İlamı Alınabilir?

Ölümden sonra veraset ilamı almak için belirli bir süre yoktur. Ancak, mirasçılar, ölüm belgesini aldıktan sonra en kısa sürede başvuruda bulunmaları önerilir. Bu, mirasla ilgili işlemleri hızlandırabilir.

Ancak, ölümün ardından mirasın intikali sebebiyle karşılıksız malvarlığı değeri edinen mirasçılar bakımından veraset ve intikal vergisi doğar. Söz konusu verginin ödenmesi için ölümden itibaren 1 aylık bir süre vardır. Aksi takdirde mirasçılar aleyhine vergi cezaları doğar. Bu nedenle, ölüm tarihinden itibaren 1 ay içinde veraset ilamının çıkarılması ve veraset ve intikal vergisinin ödenmesi gerekir.

Veraset İlamı Ne İşe Yarar?

Veraset ilamı, mirasçıların ölen kişinin mal varlığını devralmalarını sağlar. Murisin ölümü üzerine mirasçılık sıfatının kazanılması bakımından veraset ilamı çıkarılması zorunlu olmasa da birçok resmi prosedürün yerine getirilmesi bakımından mirasçılık sıfatının ispatı gerekir. Mirasçılık sıfatının ispatı ise veraset ilamının ibrazı ile mümkündür. Mirasçıların tereke üzerinde zilyetliğini tesis etmek veya tasarruf imkânı sağlamak için veraset ilamı ile mirasçı oldukları tespit edilmelidir. Ayrıca taşınmaz üzerindeki ayni tasarruflarda mirasçıların tasarruf yetkisine sahip olduğu veraset ilamı (mirasçılık belgesi) ile belgelenir. Bu belge olmadan, mirasçılar banka hesaplarına erişim sağlayamaz, taşınmaz malları devralamaz ve diğer mirasla ilgili işlemleri gerçekleştiremez.

Veraset İlamının İçeriği Nedir?

Veraset ilamı, ölen kişinin mirasçılarını belirten ve mirasın nasıl paylaşılacağını gösteren bir belgedir. İlam, mirasçıların adlarını, mirasın türünü ve paylaşım oranlarını içerir. Ayrıca, ilamda yer alan bilgilerin resmiyet kazanması için mahkeme onayı gereklidir.

Veraset ilamı örneği bakımından zorunlu içerik şunlardan oluşur:

-        Murisin kim olduğu

-        Murisin ölüm tarihi

-        Miras ortaklığına dahil tüm mirasçıların kimliği

-        Mirasçıların miras payları

-        Art mirasçı tasarrufu varsa bu tasarruf ile ön mirasçının kimliği

-        Belgenin geçersizliğinin her zaman ileri sürülebileceği

-        Mirasçı atamada, ölüme bağlı tasarrufun iptaline ilişkin dava hakkının saklı olduğu

-        Mirasçı atama tasarrufunun açılıp açılmadığı, açılmışsa hangi sulh mahkemesinde açıldığı

-        Mirasçı atama tasarrufunun mirasçılara bildirilip bildirilmediği, bildirilmişse itiraz edilip edilmediği, itiraz edilmişse tarihi, 1 yıllık hak düşürücü süre içinde iptal, tenkis, miras sebebiyle istihkak davasının açılıp açılmadığı, açılmış ise sonucu

-        Mirastan feragat ya da mirastan çıkarılma söz konusu ise buna ilişkin ölüme bağlı tasarruf şekli ve maddi anlamda içeriği, reddin hangi mahkemede yapıldığı

-        Mirastan yoksunluk olgusunun varlığının tespiti

Veraset İlamı Talep Etmenin Şartları Nelerdir?

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talebinin kabul edilmesi için başvuruda belirli şartlar aranır:

-        Murisin ölmüş olması ya da muris hakkında gaiplik kararı verilmiş olması

-        Talep etmeye yetkili kişiler tarafından talepte bulunulmuş olması

-        Veraset ilamı talep edilmeden önce mirasçıların tamamının biliniyor olması

-        Vasiyetname ya da miras sözleşmesine 1 ay içinde itiraz edilmemiş olması

Kimler Veraset İlamı Talep Edebilir?

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talep etme yetkisi yasal mirasçılara ve atanmış mirasçılara tanınır. Yasal mirasçılar, kanun tarafından kan esasına dayalı olarak düzenlenen ve sınırlı sayıda öngörülen kimselerdir. Atanmış mirasçılar ise muris tarafından düzenlenen vasiyetname veya miras sözleşmesi ile mirasçı kılınan kimselerdir. Hem yasal mirasçılar hem de atanmış mirasçılar, sulh mahkemelerine ya da noterlere başvurmak suretiyle veraset belgesi düzenlenmesini talep etme hakkına sahiptir.

Ancak muris tarafından ölüme bağlı tasarrufta bulunmak suretiyle mirasçı kılınan atanmış mirasçıların veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talep edebilmesi için söz konusu ölüme bağlı tasarruflara 1 ay içinde itiraz edilmemiş olması gerekmektir. Ayrıca murisin alacaklıları da İİK m. 94 hükmü uyarınca veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talep etmeye yetkilidir. Murisin alacaklılarının veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talep edebilmesi için mevcut bir icra takibi bulunmalı ya da icra müdürlüğü tarafından yetki verilmiş olmalıdır.

Kimler Veraset İlamı Talep Edemez?

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talep etmeye yetkili olmayan kimseler şunlardır:

-        Boşanmış eş

-        Mirastan feragat eden

-        Mirası reddeden

-        Ölüme bağlı tasarruflarda açıkça mirastan çıkarılan

-        Mirasın geçmesinden önce başvuran art mirasçı ya da yedek mirasçı

-        Mirastan yoksun olan

-        Yüklemeden yararlanan

-        Terekeyle ilgisi olmayan 3. kişiler

Her ne kadar kural olarak bu kişiler veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talep etme yetkisine sahip olmasa da istisnai olarak mirası reddeden, mirastan yoksun olan, mirastan çıkarılan ya da mirastan feragat eden mirasçılar da kendilerine veraset ilamı verilmesini talep edebilmektedir. Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) tenkis davasında da celp edilir. Ancak söz konusu kimselerin talebi üzerine tanzim edilen veraset ilamında bu kimselerin “hukuki durumlarının sonuçlarının terekenin bölüştürülmesi sırasında gözetileceği” ibaresine yer verilir.

Veraset İlamı ile İntikal Nasıl Yapılır?

Veraset ilamı alındıktan sonra, mirasçılar ilgili kurum ve kuruluşlara başvurarak mirası devralabilirler. Bu süreç, banka hesaplarına erişim, taşınmaz malların devri ve diğer mirasla ilgili işlemleri içerir.

Veraset İlamının İptali Nedir?

Veraset ilamının iptali, mahkeme kararı ile gerçekleşen bir durumdur. İptal, belgede hata veya usulsüzlük olduğunda veya iptal için başvuruda bulunan bir kişi tarafından talep edildiğinde gerçekleşebilir.

Veraset İlamının İptali Davası

Veraset ilamının; mirasçıları tespit etmek için kesin bir nitelik taşımadığı ve veraset ilamının geçersizliğinin her zaman ileri sürülebileceği Medeni Kanun’un 598/3 maddesinde açıkça belirtilmiştir. Bu nedenle veraset ilamı; mirasçıların mirasçılık hakları hususunda kesin nitelik taşımamakla birlikte, aksi ispat edilinceye kadar adına düzenlenmiş bulunan şahıs veya şahısların mirasçılığı lehine bir karine oluşturur. Herhangi bir itiraz davası açılmaması halinde veraset ilamında belirtilen kişilerin mirasçı olduğu kabul edilir ve miras paylaşımı bu şekilde yapılır. Mirasçılık belgesinde yer alan bilgiler kimi zaman gerçek hak durumunu yansıtmadığından mahkemeye başvurup mirasçılık belgesinin iptali davası ya da diğer adıyla veraset ilamının iptali davası açılmalı ve bu davada hatalı mirasçılık belgesi iptal ettirilip yeni tarihli ve gerçek hak durumunu gösteren mirasçılık belgesinin düzenlenmesi talep edilmelidir.

Veraset İlamı Bir Kişi Alabilir Mi?

Evet, veraset ilamını bir kişi alabilir. Ancak, miras hakkına sahip diğer mirasçılar da ilamı talep edebilir. Mirasın paylaşımı, ilamda belirtilen oranlara göre yapılır.

E- Devletten Veraset İlamı Alınır Mı?

TMK m. 598 hükmü ile belirtildiği üzere veraset ilamı (mirasçılık belgesi) yalnızca sulh hukuk mahkemesinden ve noterliklerden alınabilir. E- devlet ya da başka bir platform aracılığıyla yahut başka bir devlet kurumundan veraset ilamı (mirasçılık belgesi) alınması mümkün değildir.

Bununla birlikte, sulh hukuk mahkemesinden tarafından düzenlenen veraset ilamına e- devlet üzerinden “Veraset İlamı Sorgulama” bölümünden erişim mümkündür. Ancak noterlikçe düzenlenen veraset ilamlarına aynı bölüm üzerinden erişim mümkün değildir.

Veraset İlamı Almak İçin Avukat Yardımı Gerekir mi?

Bazı hallerde mirasçılık belgesi alınabilmesi için Sulh Hukuk Mahkemesine başvurma şartı bulunur. Bu durumda, veraset ilamı talebiyle Sulh Hukuk Mahkemesine başvurmadan önce, hukuki süreç ve prosedüre ilişkin miras hukuku avukatı yardımına başvurmak, hatalı veya ihmali işlemler yaşamamak adına en doğru yaklaşımdır.

Veraset İlamı Dilekçe Örneği

Şanlıurfa Sulh Hukuk Mahkemesine

Davacı: A.A. (T.C. Kimlik No: 22222222222)

Adresi: Haliliye/Şanlıurfa

Muris: B.A. (T.C. Kimlik No: 44444444444)

Adresi: Haliliye/Şanlıurfa

Konu: Veraset ilamı talebidir. (Mirasçılık belgesi istemidir.)

Açıklamalar: 44444444444 T.C. kimlik numaralı muris B.A. 29/01/2024 tarihinde vefat etmiştir. Müvekkil murisin yasal mirasçısıdır. Müvekkilin murisin malları üzerinde tasarrufta bulunabilmesi için tarafımıza veraset ilamı (mirasçılık belgesi) verilmesini sayın mahkemenizden talep etme zorunluluğumuz hasıl olmuştur.

Hukuki Nedenler: TMK ve sair yasal mevzuat.

Hukuki Deliller: Nüfus kayıtları, tanık, yemin, bilirkişi ve ilgili sair deliller.

Sonuç ve İstem: Yukarıda arz ve izah olunan nedenlerle muris B.A.’ya ait mirasçılarını gösterir veraset ilamının müvekkile verilmesini vekaleten talep ederiz.

Davacı Vekili Avukat Aziz Şaşkın